Klik hier voor de voorschrijfinformatie voor Nimenrix® (meningokokkengroepen A, C, W-135 en Y geconjugeerd vaccin) voor Nederland. 
Klik hier voor de voorschrijfinformatie voor Trumenba®▼ (meningokokken groep B-vaccin [recombinant, geadsorbeerd]) voor Nederland.
Informatie over het melden van bijwerkingen vindt u onderaan de pagina.

Meningokokkenziekte is de benaming voor elke ziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Neisseria meningitidis. N. meningitidis komt alleen bij de mens voor.¹

Om ziekte te veroorzaken moet de bacterie overleven in de bloedbaan, door te ontkomen aan aangeboren immuunmechanismen van de gastheer, in het bijzonder het complementsysteem.² De bacterie is hiertoe in staat dankzij een unieke structuur, die bestaat uit een (cytoplasmatische) binnenmembraan en een buitenmembraan, die van elkaar worden gescheiden door een celwand. Deze structuren bieden plaats aan de oppervlakte-eiwitten van de buitenmembraan en polysachariden van het kapsel, die de voornaamste oppervlakteantigenen van het organisme vormen.³ Deze antigenen zijn het doelwit van de immunologische activiteit van het gastheerorganisme.

N. meningitidis gebruikt het polysacharidekapsel om aan vernietiging door het immuunsysteem te ontsnappen; met behulp van een beschermende laag voorkomt de bacterie binding van het complementsysteem dat anders lysis en fagocytose in gang kan zetten. Het complement-bacteriecomplex wordt ‘C3b’ genoemd.⁴ Ontsnapping kan ook nog worden bevorderd met andere methoden, zoals nabootsing van gastheermoleculen, rekrutering van factor H en de genetische diversiteit van de bacterie.

Figuur 1: Mechanisme van polysacharidekapsel. Bewerkt naar Tan LKK, Carlone GM, Borrow R. Advances in the development of vaccines against Neisseria meningitidis. N Engl J Med. 2010; 362:1511-20.

De incubatietijd van meningokokkenziekte is 3 tot 4 dagen, met een spreiding van 1 tot 10 dagen. De snelheid waarmee de ziekte zich ontwikkelt, verschilt per patiënt.³

1. De vroege symptomen (prodroom) kunnen bestaan uit koorts, malaise en lethargie.
2. De klassieke symptomen die specifieker voor meningitis zijn, zijn nekstijfheid, ernstige hoofdpijn en fotofobie.
3. Ter vergelijking, de symptomen van sepsis omvatten vaker pijn in de ledematen/gewrichten, bleke/gevlekte blauwachtige huid en tachycardie. Late kenmerken van invasieve meningokokkenziekte kunnen bestaan uit verwardheid, delier en verminderd bewustzijn.⁶ 

Referenties: