Deze website met internetadres http://www.pfizerpro.nl en alle hierop vermelde informatie is uitsluitend gericht op inwoners van Nederland.
Menu
Close
Leukemie
Kwaliteit van leven
Educatie
Menu
Close
Elk jaar krijgen wereldwijd ongeveer 300.000 mensen de diagnose bloedkanker. Dat is ongeveer 2,8% van het totaal aantal kankerdiagnoses.1 Vertaald naar de situatie in ons land: jaarlijks krijgen naar inschatting 2.000 Nederlanders een vorm van bloedkanker.2
Bij bloedkanker is de proliferatie en differentiatie van leukocyten in het beenmerg ontregeld. De verschillende soorten bloedkanker zijn ingedeeld naar het ziekteverloop: acuut vs. chronisch. Verder is de indeling gebaseerd op het type leukocyt dat zich ongecontroleerd deelt.
De volgende vier soorten bloedkanker komen het meeste voor:
Acute lymfatische leukemie (ALL)
Acute myeloïde leukemie (AML)
Chronische lymfatische leukemie (CLL)
Chronische myeloïde leukemie (CML)
Voor het vaststellen van bloedkanker kan het diagnostisch traject doorlopen worden zoals geadviseerd in de richtlijn die hoort bij het specifieke type bloedkanker.
Hieronder in het kort de diagnostiek van acute- en chronische leukemie, waarbij we zo nodig bijzonderheden per subtype aanstippen. En uiteindelijk verwijzen we naar de relevante richtlijn.
Bij een patiënt die mogelijk ALL heeft, wordt een diagnostisch traject doorlopen waarbij onder andere de volgende onderzoeken plaatsvinden: anamnese, lichamelijk onderzoek, laboratorium onderzoek en beenmergonderzoek.
Volgens de richtlijn ALL bij volwassenen wordt de diagnose “gesteld op basis van beenmerg cytologie in combinatie met perifere bloeduitstrijk, immunofenotypering en genetisch onderzoek”.
Het (sub)type acute leukemie is te definiëren volgens WHO 2016. In de ALL-richtlijn staat bovendien in tabelvorm weergegeven hoe immunologische classificatie plaatsvindt en hoe risicogroepen worden onderscheiden.
Voor meer informatie over de diagnostiek van ALL verwijzen we naar de bovengenoemde richtlijn die is opgesteld door de HOVON leukemie werkgroep in samenwerking met Nederlandse vereniging voor Hematologie, en Hematon.4
Net als bij ALL wordt in de richtlijn voor AML aanbevolen dat subtypering compleet gebeurt volgens WHO 2016 als bij een patiënt vermoedelijk sprake is van acute leukemie. Daarnaast vindt risicoclassificatie plaats aan de hand van cytogenetisch onderzoek en diagnostiek op moleculair niveau. Daarvoor worden bij voorkeur de European Leukemia Net (ELN) 2017-criteria gehanteerd.5 Om een gedetailleerd beeld te krijgen van de diagnostiek, verwijzen we u naar de AML-richtlijn. De richtlijn AML is in juni 2021 gepubliceerd op hovon.nl.
Kortom, voor beide acute vormen van leukemie wordt rekening gehouden met de diagnostische uitslag, waarin de WHO 2016-classificatie en risicoclassificatie centraal staan.
Vervolgens wordt in samenspraak met de patiënt het behandelplan opgesteld. Daarbij is het van belang zowel de fitheid van de patiënt als zijn of haar levensfilosofie in overweging te nemen.4,5
De diagnose chronische bloedkanker kan per toeval worden vastgesteld. Onderhuids is bij de patiënt sprake van een ontregelde hematopoëse. Zo lang als de patiënt symptoomvrij is, kan de ziekte zonder diagnose voortsluimeren.3
Toeval is uiteraard geen vorm van evidence-based klinische diagnostiek. Maar ervaring leert dat chronische bloedkanker onverwachts opduikt na bijvoorbeeld een volledig bloedonderzoek dat om een andere reden is uitgevoerd.3
Chronische bloedkanker presenteert zich met een verhoogd aantal leukocyten. Voor het stellen van de diagnose van Chronische Myeloïde Leukemie (CML) en Chronische Lymfatische Leukemie (CLL) is het onderzoek van een perifere bloeduitstrijk waardevol.3
Voor de diagnose CLL beveelt de HOVON-CLL-werkgroep aan om de volgende bloedwaarden te bepalen:
Daarnaast speelt immunofenotypering een belangrijke rol bij de diagnose. De werkgroep stelt: “voor de diagnose CLL moet bij immunofenotypering het aantal circulerende monoklonale B-cellen >5 x 10^9/l zijn en de immunofenotypering passend bij CLL (o.a. CD19-positief, CD5-positief, CD23-positief).”
Verder is het nodig om naar het klinisch stadium te kijken (volgens Rai en Binet) en naar de ziekteactiviteit, zodat vastgesteld kan worden of sprake is van een behandelindicatie.
Wilt u een gedetailleerder beeld krijgen van de diagnostiek? Bekijk de CLL richtlijn 2020.
Om het vermoeden van CML bij een patiënt te bevestigen, adviseert de HOVON MPN werkgroep om de definitieve diagnose te stellen volgens de WHO-2016 classificatie. Daarbij kan bijvoorbeeld gebruik gemaakt worden van de diagnostiek zoals aanbevolen in de CML richtlijn 2018 (HOVON).
Hierboven werd uiteengezet dat CML zich kan bevinden in een chronische-, of acceleratiefase of blastencrisis. Hoe wordt vastgesteld in welke fase een patiënt zich bevindt? Daarvoor zijn de WHO- of de ELN-criteria beschikbaar. De voorkeur van de leukemiewerkgroep gaat uit naar de ELN-criteria.
Tot zover de diagnostiek, die in de klinische praktijk uiteraard vele malen uitvoeriger en gecompliceerder is dan hierboven weergegeven. Daarom hebben we bij elke vorm van leukemie verwezen naar de bijbehorende richtlijn.
Vooruitgang op het gebied van diagnostiek en aanvullende behandelmogelijkheden zoals stamceltransplantatie hebben gezorgd voor langere overleving van patiënten met de acute leukemiesoorten ALL en AML.8 Mensen met de chronische vorm hadden al meer perspectief. Inmiddels hebben patiënten met CML in de chronische fase gemiddeld genomen een normale levensverwachting.9
Lyengar V, Shimanovsky A. Leukemia. 2020 Aug 10. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan–. PMID: 32809325.
Wilt u een bijwerking melden? Gebruik dan het meldformulier bijwerkingen.
U kunt dit formulier downloaden of opslaan en het vervolgens sturen naar [email protected].
De informatie die op deze website wordt aangeboden is uitsluitend bedoeld voor zorgverleners in Nederland. Bent u geen zorgverlener, maar patiënt of consument, ga dan naar www.pfizer.nl.
2023 Pfizer© Alle rechten voorbehouden.