> Ziektebeelden > Infectieziekten > Artikelen
Congres ESWI 2023
Het respiratoir syncytieel virus (RSV) is een belangrijke veroorzaker van een acute luchtweginfectie bij met name jonge kinderen en ouderen. Wat is er bekend over de epidemiologie en ziektelast van RSV-infecties in Europa? En wat zijn multipathogene surveillancebulletins? Tijdens ESWI 2023 gaf dr. John Paget (Nivel) tekst en uitleg.
Paget was als senior onderzoeker en epidemioloog verbonden aan het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (Nivel). In die hoedanigheid richtte hij zich op infectieziekten en was hij onder andere betrokken bij de aan RSV gerelateerde projecten 'Respiratory Syncytial Virus Consortium in Europe’ (RESCUE) en ‘Preparing for RSV Immunisation and Surveillance in Europe’ (PROMISE). Vanuit zijn expertise sprak hij over de epidemiologie, ziektelast en surveillance van RSV-infecties.1
RSV is de belangrijkste veroorzaker van een acute lage-luchtweginfectie bij kinderen. In 2019 werden wereldwijd 33 miljoen episodes, 3,6 miljoen ziekenhuisopnames, 26.300 ziekenhuisoverlijdens en 101.400 sterfgevallen geregistreerd die toe te schrijven waren aan een RSV-gerelateerde acute lage-luchtweginfectie, voornamelijk in landen met een laag inkomen.2 Ongeveer 60-70% van alle kinderen maakt een RSV-infectie door vóór de leeftijd van 1 jaar.
RSV is weliswaar een belangrijke veroorzaker van een luchtweginfectie bij ouderen, maar is in die populatie minder goed onderzocht dan bij kinderen. De meest voorkomende klacht van een RSV-infectie, naast neusverkoudheid en hoesten, is vermoeidheid bij ouderen en koorts bij kinderen. In het pre-COVID-19-tijdperk werden in de EU jaarlijks circa 158.000 volwassenen vanwege een RSV-infectie opgenomen in het ziekenhuis, van wie 92% een 65-plusser was.3 Mogelijk leidt testen middels PCR tot onderdetectie van RSV-infecties bij volwassenen en met name ouderen.
RSV komt seizoensgebonden voor en piekt in de wintermaanden in zowel het noordelijk als het zuidelijk halfrond. In tropische gebieden circuleert het virus echter het gehele jaar, wat leidt tot minder duidelijke epidemieën. Opvallend is dat RSV-epidemieën in grote landen, zoals de VS en Brazilië, zich volgens een vast patroon verspreiden. Per seizoen is het aantal infecties met RSV type A of B min of meer gelijk. Ook is er geen verschil in het seizoensgebonden optreden van epidemieën van infecties met RSV type A of B.
Onlangs is in 7 landen, waaronder Nederland, onderzocht hoe RSV zich verspreidt over leeftijdsgroepen tijdens jaarlijkse epidemieën. Hieruit is naar voren gekomen dat mensen met een hoger risico op een ernstig ziektebeloop, zoals baby’s en ouderen, vaak laat in het seizoen besmet raken, terwijl RSV-infecties bij 1-4-jarigen veelal vroeg in het seizoen optreden. Dit is een belangrijk gegeven voor bijvoorbeeld de timing van leeftijdsspecifieke interventies gericht op preventie.
De omvang van een RSV-epidemie kan worden weergegeven als een piramide (zie figuur 1). Elke laag van de piramide wordt gekenmerkt door de ernst van de infectie: onderaan staan de niet-geïnfecteerde mensen en bovenaan de mensen die zijn overleden ten gevolge van de infectie.
Figuur 1. Ziektelast van RSV-infecties volgens de opbouw van een piramide.
Wereldwijd bestaat in landen met een hoog inkomen een U-vormig verband tussen de leeftijd en het aantal ziekenhuisopnames vanwege een RSV-gerelateerde acute luchtweginfectie. Dit fenomeen staat bekend als de zogenoemde leeftijdssignatuur (‘age signature’) van RSV-infecties (zie Figuur 2). Kinderen <1 jaar worden het vaakst opgenomen in het ziekenhuis vanwege een acute RSV-infectie (2.235,7 per 100.000 personen), en kinderen van 5-17 jaar het minst vaak (1,6 per 100.000 personen).4
Figuur 2. Aantal ziekenhuisopnames als gevolg van een RSV-gerelateerde acute luchtweginfectie per 100.000 personen per leeftijdsgroep.
In de VS leidt de RSV-epidemie jaarlijks naar schatting tot: (a) 2,1 miljoen polikliniekbezoeken door kinderen jonger dan 5 jaar; (b) 58.000-80.000 ziekenhuisopnames van kinderen jonger dan 5 jaar; (c) 60.000-160.000 ziekenhuisopnames van 65-plussers; (d) 6.000-10.000 sterfgevallen onder 65-plussers; en (e) 100-300 sterfgevallen onder kinderen jonger dan 5 jaar (www.cdc.gov/rsv/research/index.html).
Voor Europa zijn gegevens over de ziektelast van RSV-infecties echter schaarser. Recentelijk is vanuit het RESCEU- en PROMISE-project een schatting gedaan van het aantal RSV-gerelateerde ziekenhuisopnames in de EU en het VK.5 Hieruit blijkt dat jaarlijks ongeveer 245.000 kinderen van 0-4 jaar worden opgenomen in het ziekenhuis vanwege een RSV-infectie (10,1 per 1.000 kinderen), van wie 75% in de leeftijdscategorie van 0-11 maanden. Elk jaar wordt gemiddeld 1 op de 100 kinderen van 0-4 jaar opgenomen in het ziekenhuis vanwege een RSV-infectie. Jaarlijks worden circa 158.000 volwassenen opgenomen in het ziekenhuis vanwege een RSV-infectie, van wie 92% ouder is dan 65 jaar.3 Op dit moment wordt er binnen het RSV ComEU-project een schatting gemaakt van de ziektelast van RSV-infecties bij kinderen in de eerste lijn. Er zijn (nog) geen effectschattingen bekend van de RSV-gerelateerde sterfte in Europa.
Sinds 1952 wordt wereldwijde influenzasurveillance uitgevoerd via het Global Influenza Surveillance and Response System (GISRS) van de WHO. Inmiddels wordt data systematisch verzameld voor meerdere respiratoire pathogenen, waaronder RSV, binnen het GISRS+-platform. In Canada verschijnt wekelijks een surveillancebulletin met landelijke laboratoriumgegevens over 10 virale luchtweginfecties die zijn verzameld via het Respiratory Virus Detection Surveillance System. Daarin worden huidige gegevens vergeleken met gegevens van de afgelopen 10 jaar.
Ook in Europa wordt gewerkt aan een platform voor multipathogene surveillance, gericht op COVID-19, influenza en RSV-infecties. Het doel is om in 2023 een operationeel platform te hebben. Parallel hieraan zijn in de winter van 2022-2023 2 pilot-surveillancebulletins voor RSV-infecties in Europa gepubliceerd vanuit het PROMISE-project. Vanaf ongeveer week 40 van dit jaar zal elke 2 weken een RSV-surveillancebulletin verschijnen, met hierin data over onder andere subtypes en leeftijdsopbouw. Per april 2024 zullen de werkzaamheden worden overgenomen door de WHO European Region en het European Centre for Disease Prevention and Control.
RSV is een belangrijke veroorzaker van een acute luchtweginfectie bij met name jonge kinderen en ouderen. Gegevens over de ziektelast van RSV-infecties in Europa zijn schaars. Recentelijk is vanuit het RESCEU- en PROMISE-project een schatting gedaan van het aantal RSV-gerelateerde ziekenhuisopnames in de EU en het VK. Binnen het RSV ComEU-project wordt momenteel de ziektelast van RSV-infecties bij kinderen in de eerste lijn onderzocht. Tot op heden zijn er geen effectschattingen bekend van de RSV-gerelateerde sterfte in Europa. Ondertussen is een nieuw tijdperk van surveillance aangebroken, waarin surveillancebulletins voor meerdere respiratoire pathogenen centraal staan. Ook in Europa wordt gewerkt aan een platform voor multipathogene surveillance.
RSV is een belangrijke veroorzaker van een acute luchtweginfectie bij met name jonge kinderen en ouderen. Gegevens over de ziektelast van RSV-infecties in Europa zijn schaars. Recentelijk is vanuit het RESCEU- en PROMISE-project een schatting gedaan van het aantal RSV-gerelateerde ziekenhuisopnames in de EU en het VK. Binnen het RSV ComEU-project wordt momenteel de ziektelast van RSV-infecties bij kinderen in de eerste lijn onderzocht. Tot op heden zijn er geen effectschattingen bekend van de RSV-gerelateerde sterfte in Europa. Ondertussen is een nieuw tijdperk van surveillance aangebroken, waarin surveillancebulletins voor meerdere respiratoire pathogenen centraal staan. Ook in Europa wordt gewerkt aan een platform voor multipathogene surveillance.
Congres ESWI 2023
Prevalentie en ernst van post-COVID lager onder gevaccineerde versus ongevaccineerde volwassenen
Congres ESWI 2023
Massadistributie van orale antivirale middelen bij influenza en COVID-19
Congres ESWI 2023
Impact van obesitas op het influenzavirus en op de immuunreactie na een influenza-infectie