Bacteriën zijn cellen zonder kern. Deze prokaryoten planten zich voort via binaire deling. Hun genetische informatie is opgeslagen in een circulaire dubbele helix van DNA die door het cytoplasma drijft. Soms bevatten ze extra DNA in de vorm van een plasmide.² 

De inhoud van bacteriën, die verder kan bestaan uit flagellen, pili en kapsels, is omgeven door een celmembraan, net zoals bij menselijke cellen. Daaromheen ligt de celwand; een structureel element dat ook kenmerkend is voor planten, maar bij eukaryoten afwezig is. Er zijn uitzonderingen: de mycoplasmata.²  Bijvoorbeeld Mycoplasma pneumoniae. Dat is een relatief kleine bacterie zonder celwand die een Mycoplasma pneumoniae-infectie kan veroorzaken.³ 

Bacteriën worden hoofdzakelijk in 2 categorieën ingedeeld, dat gebeurt op basis van eigenschappen van de celwand.

Contrastverhogende kleuring was geen techniek die Antonie van Leeuwenhoek gebruikte om het voor het oog onzichtbare leven beter te bekijken onder zijn microscoop. Het zou wel kunnen dat hij toen al een vorm van donkerveldmicroscopie toepaste.¹ 

Tegenwoordig zijn microscopische kleuringstechnieken wel aan de orde van de dag. Gramkleuring is een van de belangrijkste methodes om bacteriën zichtbaar te maken en ze vervolgens op soort te onderscheiden.⁴ 

Waarom is gramkleuring zo belangrijk? 

Deze kleuringstechniek laat zien of een bacterie grampositief of gramnegatief is. En dat beïnvloedt de keuze van het antibioticum (als farmacotherapie geïndiceerd is). Want grampositieve en gramnegatieve bacteriën verschillen onderling in hun gevoeligheid voor antibiotica.⁴ 
Niet alle bacteriën zijn te classificeren als gramnegatief of grampositief. Voorbeelden van buitenbeentjes zijn:²

• Mycobacteriën 
• Spirocheten 
• Rickettsia

Bacteriën zijn verder onder te verdelen in verschillende categorieën als het om hun uiterlijke verschijning gaat. Kokken zijn rond, bacillen zien eruit als staven, spirillen en spirocheten hebben de vorm van een spiraal en de vibriosoort lijkt op een komma.⁵

Ook zijn patronen te herkennen in de manier waarop bacteriën zich onderling rangschikken. Sommigen zijn alleen en bevinden zich dus los van elkaar. Andere bacteriën vormen paren, trosjes of ketens.⁶

Het uiterlijk is belangrijk, maar niet voldoende, om een bacteriesoort te typeren. Daarvoor is het overlevingsmechanisme van de bacterie ook essentieel. Hoe blijft een bacterie in leven? Daar is zuurstof voor nodig. Of juist niet. Of het maakt helemaal niet uit. Want bacteriën kunnen aeroob, anaeroob of facultatief zijn.²

Dus ziet u losse staven die alleen kunnen overleven in een zuurstofrijke omgeving? Dan zou u te maken kunnen hebben met Pseudomonas aeruginosa.⁴