This site is intended only for healthcare professionals resident in [country]

Search

Menu

Close

Sign InLog Out Our medicinesOur medicines

See the global brands that have PfizerPro content ready for cloning to your local market. You can see the full list of available global brands here

Featured medicinesEnbrelIbranceNgenlaPaxlovidTalzennaVyndaqelXeljanzExample BlueprintsBrand BlueprintTherapy Area BlueprintSplash Page Blueprint​​​​​​​
Therapy areasExplore contentExplore content

Example of description text sitting alongside header

EventsDownloadable materialsVideos
Let’s connectLet's Connect

Example of description text sitting alongside header

Contact usAsk a questionPfizer medical informationSign up to our newsletter

Menu

Close

OverBacteriën: ziekteverwekkers in verschillende soorten en matenBacteriële infecties buiten het ziekenhuisZiekenhuisbacteriënAntibioticaresistentieZiektebeeldenComplexe intra-abdominale infecties (cIAI)Complexe infecties van huid en weke delen (Engels: cSSTI)Complexe urineweginfecties (cUTI)Kinderinfecties op de ICErnstige pneumonie op de ICSepsisCystic fibrosisHoogrisicogroepenPneumonieObesitasDiagnoseBacteriële diagnostiekRichtlijnenPneumonieSWABIDSANascholingPodcastsVideo'sUltimate Intensivist
De behandeling van obesitasDr. Victor Gerdes, internist Spaarne Gasthuis

De laatste sessie van het Meet the Expert diner over obesitas wordt verzorgd door dr. Gerdes – internist in het Spaarne Gasthuis. Vanuit zijn expertise vertelt hij welke aandachtspunten belangrijk zijn bij de behandeling van een obese patiënt met een complexe longinfectie.

Een patiënt met ernstig overwicht belandt op de ic, geveld door een complexe pneumonie. Lang verhaal kort: uiteindelijk herstelt de patiënt zodanig dat hij van de ic naar de verpleegafdeling mag gaan. Maar dat is eigenlijk pas het begin.

Het hierboven beschreven scenario dient als uitgangspunt van het verhaal van dr. Gerdes, dat hoofdzakelijk in tweeën is verdeeld. Deel 1 draait om de behandeling van deze obese patiënt tijdens opname in het ziekenhuis. En deel 2 staat in het teken van de behandeling (van obesitas) na ontslag.
Tijdens ziekenhuisopname

In de eerste helft van deze sessie legt dr. Gerdes de nadruk op trombose, met de volgende binnenkomer: ‘Obesitas verhoogt het risico op veneuze trombose en longembolieën ongeveer met een factor 3. En dat risico stijgt naarmate het lichaamsgewicht toeneemt. Oplopend tot een vijf- en zelfs zesvoudig risico.’ 

Reden te meer om de stolling nauwkeurig in de gaten te houden bij patiënten met obesitas.

Even terug naar de (fictieve) patiënt van dr. Gerdes. De internist vertelt dat deze patiënt zo snel mogelijk tromboseprofylaxe in de vorm van laag moleculair heparine (LMWH) moet krijgen. Vooral omdat de combinatie van ernstig overgewicht en een doorgemaakte pneumonie ervoor zorgt dat trombose op de loer ligt.

Ter afsluiting van de eerste helft van zijn verhaal gaat dr. Gerdes in op de vraag waarom mensen met obesitas sneller geneigd zijn veneuze trombo-embolieën te ontwikkelen. 

Dr. Gerdes: ‘Voor een deel valt dat verhoogde risico te wijten aan de comorbiditeiten die gerelateerd zijn aan obesitas. Maar onderschat de pathofysiologische activiteit van het vetweefsel niet – in het bijzonder de viscerale adipocyten.’

De internist benadrukt dat buikvet verre van inert is. Viscerale adipocyten kunnen niet alleen vet opslaan, maar ze hebben ook metabole eigenschappen. En in het geval van obesitas zijn ze verantwoordelijk voor laaggradige inflammatie gemedieerd door de afgifte van cytokines zoals interleukine-6. 

Naast dat visceraal vet inflammatoire processen beïnvloedt, heeft het een negatief effect op de stolling. Dr. Gerdes noemt PAI-1 als voorbeeld: ‘dit eiwit wordt veelvuldig door vetweefsel aangemaakt en heeft het vermogen de fibrinolyse te onderdrukken’.

In conclusie: zowel comorbiditeiten van obesitas als de pathofysiologische invloed van het vetweefsel zijn verantwoordelijk voor het verhoogde risico op trombose. (En, bij mensen met een zeer hoge BMI kunnen zelfs vaten afgekneld raken door de overtollige vetmassa, wat het risico verder doet stijgen.)

Na ontslag uit het ziekenhuisWe zijn aangekomen bij de kern van dr. Gerdes’ verhaal: de behandeling van obesitas als aandoening. Het is te merken dat dit zijn dagelijks werk is, want de internist geeft in ongeveer een half uur een volledig overzicht van de mogelijkheden die obesitasbehandeling te bieden heeft. 

Voordat hij ingaat op de drie type effectieve obesitas-interventies, richt hij de aandacht nog even op ‘zijn’ patiënt. Dat doet hij door deze vraag te stellen: ‘In hoeverre kan het behandelen van obesitas gunstig uitpakken voor de toekomstige longgezondheid van deze man? Het antwoord: ‘Er zijn aanwijzingen dat het behandelen van obesitas gunstige pulmonale effecten teweeg kan brengen en de kans op een terugkerende pneumonie verkleint. 
Effectieve interventies ter verlichting van obesitas

Dr. Gerdes stelt voorop dat de behandeling van obesitas niet zomaar kan beginnen. De tip die hij meegeeft is volledig in harmonie met shared decision making: ‘Vraag toestemming aan de patiënt om het overgewicht te bespreken.’ Hij vertelt vervolgens uit eigen ervaring waarom instemming van de patiënt zo belangrijk is. 

‘Veel mensen met obesitas schamen zich voor hun overgewicht en voelen zich zelfs schuldig – vaak onterecht. Al jaren krijgen ze te horen dat ze te dik zijn. Het laatste waar ze behoefte aan hebben is – vanuit hun perspectief – nog een dokter die hun overgewicht aankaart met een geheven vingertje. Uit het niets, zonder toestemming, beginnen over het behandelen van obesitas werkt meestal averechts.’

Nu, stel dat de patiënt het gesprek wil aangaan en zijn overgewicht wil aanpakken – dan zijn er drie effectieve interventies die al dan niet gecombineerd kunnen worden:

  • leefstijlinterventie
  • farmacotherapie
  • chirurgie


Dr. Gerdes benadrukt dat per individu moet worden afgewogen welke (combinatie van) interventie(s) het meest geschikt is. 

Om te illustreren dat er niet één soort obesitas-patiënt bestaat, laat hij een slide zien waarop tientallen onderliggende oorzaken en gewicht verhogende factoren in tabelvorm staan opgesomd (bekijk slide 8 van de powerpointpresentatie of lees de getipte publicatie: Van der Valk et al., 2019). 

Wat dr. Gerdes vervolgens over de interventies vertelt, dat komt – in samenvatting – op het volgende neer:

  • Leefstijlmaatregelen hebben onder andere betrekking op medicatie, slaap, psychosociale stress, voeding en verslaving.
  • Farmacotherapie vindt altijd plaats in combinatie met een leefstijlprogramma. Na een jaar deelname aan zo’n programma komen patiënten in aanmerking voor de goedgekeurde geneesmiddelen liraglutide en naltrexon/bupropion (zie getipte wetenschappelijke literatuur voor de fase 3-studies). Daarnaast zijn nieuwe middelen in aantocht waaronder de darmhormoon-co-agonist Retatrutide (bekijk de fase-2 studie hier).
  • Chirurgische ingrepen bij obesitas zijn de Roux-en-Y gastric bypass, sleeve-gastrectomie en de mini gastric bypass. (Deze observationele, prospectieve studie laat zien wat het langetermijneffect van bariatrische chirurgie is.) 


Tot slot staat dr. Gerdes stil bij het vaccineren van mensen met obesitas. Hij neemt de pneumokok als voorbeeld: ‘Ik denk dat iedereen hier in de zaal weet dat 60-plussers en patiënten die tot een medische risicogroep behoren in aanmerking komen voor een pneumokokkenvaccinatie.’ 

(Onder medische risicogroepen vallen patiënten met functionele asplenie, liquorlekkage, een cochleair implantaat, gecompromitteerd immuunsysteem en longschade door COVID-19.)

‘Maar, welk advies geldt bijvoorbeeld voor een veertiger met obesitas die een voorgeschiedenis heeft van pneumokokkenpneumonie?’ vraagt dr. Gerdes zich af. 

Obesitas is niet bestempeld als medische risicogroep. Dus in bovengenoemd voorbeeld is de behandelaar overgeleverd aan ‘vage’ aanbevelingen uit de richtlijn in de trant van: ‘overweeg bij individuele indicatiestelling’.

Als internist komt dr. Gerdes niet vaak in situaties terecht waarin hij hoeft na te denken over vaccinaties. ‘Ik weet eigenlijk niet wat de exacte landelijke afspraken zijn. En zelfs bij mij in het ziekenhuis weet men denk ik niet precies wanneer bepaalde vaccinaties aan welke patiënten moeten worden aangeboden.’ 

Dus, komt het erop neer dat sommige patiënten, die jonger zijn dan 60 jaar en niet tot een risicogroep behoren, tussen wal en schip vallen? Wie zijn eigenlijk verantwoordelijk voor het overwegen van vaccinaties op basis van individuele indicatiestelling? 

Dat vragen wij ons af. En dr. Gerdes kennelijk ook, aangezien hij zijn verhaal afrondt met de suggestie om deze vaccinatiekwestie te bediscussiëren en beter te onderzoeken in de toekomst. 

Wilt u nog meer informatie over deze sessie? Bekijk de powerpointpresentatie van dr. Gerdes.

Meest memorabele quote

Dr. Gerdes over GLP-1-agonisten als farmacotherapie bij obesitas: ‘Deze middelen staan erom bekend dat ze misselijkheid als bijwerking veroorzaken. Tot wel 40% van de patiënten heeft hier last van. Toen ik daarachter kwam, dacht ik: dit wordt helemaal niks. Het tegendeel bleek waar te zijn. De patiënten hadden er geen last van. Sterker nog, in de spreekkamer hoorde ik dat die, weliswaar matige, misselijkheid zelfs als prettig werd ervaren. Patiënten vertelden me dat ze daardoor voelden dat het middel werkte.'

Getipte wetenschappelijke literatuur Take-home messages
  • Mensen met obesitas hebben een verhoogd risico op veneuze trombo-embolieën. 
  • Een patiënt met ernstig overgewicht, die net vanaf de ic is overgeplaatst naar de verpleegafdeling om verder te herstellen van een complexe longontsteking, heeft zéker tromboseprofylaxe nodig (LMWH) – en wel zo snel mogelijk.
  • Het verhoogde tromboserisico bij obesitas valt te wijten aan de:
    • de comorbiditeiten;
    • pathofysiologische invloed van viscerale adipocyten.
  • Wees je bewust van het perspectief van de obese patiënt. Wil je de patiënt een behandeltraject aanbieden? Vraag eerst toestemming om het overgewicht te bespreken. Sla je deze stap over? Dan verklein je de kans dat de patiënt zich openstelt voor hulp.
  • Obesitasbehandeling bestaat uit leefstijlinterventie, farmacotherapie en bariatrische chirurgie (en, niet te vergeten: preventie).
Obesitas

Referenties:

Schultz-Cherry S. High-risk populations and Influenza. Gepresenteerd tijdens ESWI 2023.Wensveen, F. M. et al. (2015). NK cells link obesity-induced adipose stress to inflammation and insulin resistance. Nature Immunology, 16(4), 376–385. https://doi.org/10.1038/ni.3120Šestan, M. et al. (2018). Virus-Induced interferon-γ causes insulin resistance in skeletal muscle and derails glycemic control in obesity. Immunity, 49(1), 164-177.e6. https://doi.org/10.1016/j.immuni.2018.05.005Wensveen, T. T. et al. (2021). Type 2 diabetes and viral infection; cause and effect of disease. Diabetes Research and Clinical Practice, 172, 108637. https://doi.org/10.1016/j.diabres.2020.108637Wensveen, F. M. et al. (2015). The “Big Bang” in obese fat: Events initiating obesity‐induced adipose tissue inflammation. European Journal of Immunology, 45(9), 2446–2456. https://doi.org/10.1002/eji.201545502Kotas, M. E., & Medzhitov, R. (2015). Homeostasis, inflammation, and disease susceptibility. Cell, 160(5), 816–827. https://doi.org/10.1016/j.cell.2015.02.010Kiernan, K., & MacIver, N. J. (2018). Viral Infection “Interferes” with Glucose Tolerance. Immunity, 49(1), 6–8. https://doi.org/10.1016/j.immuni.2018.06.013Kavazović, I. et al. (2022). Hyperglycemia and not hyperinsulinemia mediates Diabetes-Induced Memory CD8 T-Cell dysfunction. Diabetes, 71(4), 706–721. https://doi.org/10.2337/db21-0209
PP-ZVA-NLD-0142

Wilt u een bijwerking melden? Ga dan naar de 'Bijwerkingen melden' pagina en klik vervolgens op u van toepassing zijnde button.

PfizerPro AccountPfizerPro AccountU vindt informatie over geneesmiddelen, werkingsmechanismen, werkzame stoffen, doseringen en bijwerkingen die kunnen optreden. Zodat u nog beter in staat bent om uw patiënten te helpen.InloggenRegistrerenAccountUitloggen

De informatie die op deze website wordt aangeboden is uitsluitend bedoeld voor zorgverleners in Nederland. Bent u geen zorgverlener, maar patiënt of consument, ga dan naar www.pfizer.nl.

 

2024 Pfizer© Alle rechten voorbehouden.
 

PP-UNP-NLD-1216
U verlaat de website van Pfizer
Door op oké te klikken, verlaat u de website van Pfizer. De links naar websites buiten Pfizer worden u als service aangeboden. Pfizer heeft geen invloed op de inhoud van deze sites en is er niet voor verantwoordelijk.